Naar aanleiding van deze wandeling heb ik eens uitgezocht hoe het zit met de namen van al die kleine riviertjes en wateren waar we langs gelopen zijn.
Het Abcoudermeer is een klein meer in de gemeente Abcoude. Het meer ligt ten zuiden van Amsterdam-Zuidoost en ten noorden van Abcoude. In het meer mondt de Angstel uit , en begint de Holendrecht. De Holendrecht mondt uit in de Amstel bij Ouderkerk aan de Amstel.
De Hoge Dijk is een recreatiegebied en golfterrein ten noorden van het Abcoudermeer. Daarna gingen we via de Hollandse kade en de Gaasperzoom aan de zuidkant van de Bijlmer naar de Gaasperplas.
De Hollandsche Kade vormde de politieke en staatkundige grens tussen het graafschap Holland in het noorden en het Amstelland (een Utrechtse leen) in het zuiden. Dit is het resultaat van een grenscorrectie uit 1285 toen Gijsbrecht van Amstel een groot deel van zijn territorium, waaronder het Bijlmerbroek, aan graaf Floris V kwijtraakte.
Het is tevens de grens tussen de (voormalige) polder Gaasp en Gein in het noorden en de Broekzijdse polder in het zuiden. De brede grasdijk bestaat uit twee parallelle kaden. De noordelijkste heet Ruwelswal en is aangelegd om de waterhuishouding van de later ontgonnen polder Gaasp en Gein gescheiden te houden van het peil van de Broekzijdse polder.
Langs het deel van de Hollandsche Kade bij de Gaasperzoom kijkt u uit over de veenweiden.De naam Bijlmer is een verkorting van "Bijlmermeer", de naam van het water en na 1626 de droogmakerij op nagenoeg dezelfde plek als de huidige wijk Bijlmer. Het is ruwweg het gebied begrensd door deWeespertrekvaart,Gaasperdammerweg (A9), spoorlijn Amsterdam-Utrecht en Daalwijkdreef. Overigens wordt de naam Bijlmer(meer) als deel van het geheel gebruikt voor heel stadsdeel Zuidoost.
De Gaasperplas is een zandafgraving van 72 ha. die is ontstaan tijdens de bouw van de Bijlmermeer. De plas heeft een diepte van ongeveer 35 meter.
De Weespertrekvaart is een trekvaart, die de Amstel in Amsterdam verbindt met de Vecht in Weesp.
De trekvaart werd in 1639 aangelegd, waarbij gebruik werd gemaakt van verschillende bestaande waterwegen:
- de ringvaart van de polder Watergraafsmeer (aangelegd in 1629),
- de ringvaart van de polder Bijlmermeer (aangelegd in 1626),
- het riviertje de Gaasp, en
- een deel van het riviertje het Gein of Smal Weesp
Een trekvaart naar Weesp had wellicht niet de hoogste prioriteit van Amsterdam, maar een aantal ontwikkelingen maakten dat de aanleg toch aantrekkelijk werd. Ten eerste was in de jaren twintig van de 17e eeuw het graan uit de Oostzeelanden erg duur geworden als gevolg van de oorlog tussen Polen en Zweden. Inpolderingen ten behoeve van bouwland werden daardoor populair. Zo werd in 1626 het Bijlmermeer drooggelegd en in 1629 het Diemermeer (of Watergraafsmeer). Omdat het Bijlmermeer in de gemeente Weesperkarspel lag, was de toestemming van Weesp nodig. Weesp wilde die wel geven, mits er ook scheepvaartvoorzieningen zouden komen. De ringvaarten van beide droogmakerijen konden vrij gemakkelijk ingericht worden als trekvaart. Ten tweede was Weesp in die tijd de belangrijkste Hollandse brandersstad, zodat er ook een economisch belang aanwezig was. Tenslotte kwam Amsterdam ook met Muiden en Naarden tot een akkoord over een trekvaart. Deze voor Weesp economisch gezien ongunstige ontwikkeling werd met een eigen trekvaart min of meer gecompenseerd.
Gebruik maken van de trekvaart
En zo kwam er dus de trekvaart in 1639. Er waren vier vaarten per dag. Een enkele reis kostte een volwassene twee en een halve stuiver. Een kind tot drie jaar was gratis en onder de tien mocht een kind voor half geld reizen. Voor het varen over de trekvaart diende een soort tol, de gabelle, betaald te worden aan de stad. De Weesper schippers konden tolvrij varen.
Het Gein is een riviertje van ongeveer 5 km lengte tussen Driemond en Abcoude. Het verbindt de Gaasp met de Angstel. Het Gein mondt via Smal Weesp uit in de Vecht en de Gaasp is een afsplitsing van het Gein en de Gaasp mondt uit in de Diem en die loost zijn water in het Amsterdan-Rijnkanaal (vroeger in de Zuiderzee). Aan de Gaasp staat de Gaaspermolen.
Het Gein loopt door de Stelling van Amsterdam en vormt daar een onderdeel van. Aan het Gein staan de molens Oostzijdse Molen en Broekzijder Molen.
Aan het Gein staan verschillende monumentale boerderijen. Een aantal daarvan hebben toebehoord aan de Amsterdamse Adel.
Het was ca. 9 graden Celsius met daarbij een lekker zonnetje en niet veel wind. Een prachtige wandeling en het deel ten zuiden van Amsterdam-Zuidoost langs de Broekzijdsche polder was voor ons helemaal nieuw.
Voor een beeld van de situatie zoals die vroeger was voeg ik nog een kaart uit 1870 toe.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten