Vleuten 18,4 km 8-12-2010

Om 10.12 zijn we in Vleuten gestart vanaf het station en om 14 uur 42 waren we weer terug precies op tijd voor de trein van 14.46. We hebben 4uur gelopen en 30 minuten gerust. Gemiddelde loopsnelheid 4,6 km/uur en totaal gemiddelde snelheid 4,0 km/uur.
We zouden bij Elly Schenk gaan koffie drinken, maar uiteindelijk was ze verhinderd en toen zijn we maar doorgelopen naar Haarzuilens. Op weg naar Haarzuilens zagen we in de verte een toren. Dit is kasteel den Ham.

Middeleeuwse burcht

De Hamtoren is het restant, maar wel een imponerend restant, van een oude middeleeuwse burcht, zoals er zo veel waren in het Utrechtse landschap. Het staat niet geheel vast, maar het is wel waarschijnlijk dat het kasteel Den Ham voor het jaar 1300 gebouwd is, want in die tijd is er sprake van een "steenhuis". In ieder geval stonden de eerste delen van kasteel Den Ham er in het begin van de veertiende eeuw. Dit kasteel begon als een woontoren, waartegen in de volgende eeuwen vleugels werden gebouwd, totdat er een kasteel stond met een oppervlakte, die ongeveer zes keer groter was de huidige Hamtoren. Volgens Cor heeft hier nog een voorouder van ons gewerkt.

In het restaurant "Het wapen van Haarzuilen" hebben we een lekker kopje koffie gedronken. We gingen verder langs het kasteel "De Haar" dat nog steeds gerestaureerd wordt vanwege de funderingen, die onvoldoende draagkracht hebben om dit grote zware kasteel uit het veen te houden.

Het Kasteel

Het middeleeuwse huis De Haar werd in de loop van de veertiende eeuw gesticht op een hoger gelegen stroomrug langs een dode arm van de Rijn, dit is een hare. Het wordt voor het eerst in 1391 vermeld. Maar het bijzondere van De Haar is dat het kasteel nu ruim honderd jaar geleden geheel gerestaureerd en gedeeltelijk herbouwd werd op een manier die in Europa zijn weerga niet kent. Hierbij gaat het niet alleen om de architectuur, maar ook om het interieur en de tuinen. Zelfs de kapel en het dorp werden in deze visie betrokken, zodat men zonder overdrijving kan spreken van een 'Gesamtkunstwerk'. Het gaat hier om de schepping van een unieke, bijzondere wereld, waarin allerlei aspecten van de menselijke creativiteit tot bloei konden komen.

Herrezen kasteel
Al in de vijftiende eeuw had Kasteel de Haar de grote, nog altijd bestaande, vijfhoekige plattegrond. Waarschijnlijk kreeg het deze vorm nadat het kasteel tijdens de twisten tussen de bisschop en de stad Utrecht in 1482 verwoest werd. Het kasteel werd vervolgens herbouwd, maar raakte in de loop van de achttiende en negentiende eeuw geheel vervallen. Aan de ruïneuze staat kwam vanaf 1890 een eind, toen de jonge eigenaar baron Etienne van Zuylen van Nijevelt besloot de voorouderlijke behuizing in grootse stijl te laten restaureren. In 1892 was het zover en vonden de eerste werkzaamheden aan het kasteel plaats. In enkele jaren tijds zou met gebruikmaking van de bestaande, nog hoogopgaande, vijftiende-eeuwse muurwerk een indrukwekkend bouwwerk verrijzen.Haarzuilens
Nadat baron Etienne van Zuylen van Nijevelt van de Haar had besloten zijn voorouderlijk kasteel in de oude glorie te laten herrijzen, ondernam hij stappen tot het opnieuw aankopen van de oorspronkelijk tot het kasteel behorende gronden. Zo ontstond het tegenwoordige, 450 hectare grote landgoed De Haar. Het dorp Haarzuilens maakt hier deel van uit.
Het oude dorp
Ongeveer op de plaats waar de Romeinse tuin en de Manege zijn aangelegd, lag tot 1898 het eeuwenoude dorpje. Over de oorsprong van dit pittoreske gehucht tast men in het duister. Vermoedelijk is het dorp in de Middeleeuwen ontstaan pal onder de bescherming biedende muren van het kasteel. Het dorp heeft zich in de loop der eeuwen nauwelijks ontwikkeld. Ongeveer 25 huizen waren rond een met zwaar geboomte begroeide brink gegroepeerd. Het dorp kende ook een herberg die tevens de functie van raadszaal vervulde. De ongeveer 150 inwoners vonden hun inkomsten voornamelijk in de akkerbouw en melkveehouderij.
Het nieuwe dorp
Al bij de eerste concrete plannen tot restauratie van het kasteel in 1891 werd geopperd het oude Haarzuilens te verplaatsen, om ruimte te maken voor een uitgestrekt park- en jachtgebied. Het dorp werd 1,5 kilometer naar het oosten gesitueerd. In 1898 konden de bewoners met veel feestgedruis hun nieuwe woningen betrekken. Ook hier bevindt zich in het midden een brink. Het meest in het oog springende gebouw is het Wapen van Haarzuilens, dat als herberg en raadszaal ontworpen is. Vrijwel alle luiken en deuren in Haarzuilens voeren de kleuren rood en wit, de kleuren van de Van Zuylens.

Het Park

De huidige tuinen van Kasteel de Haar zijn deels een reconstructie van de oude tuinen met waterpartijen, bosschages, moestuinen en volières en deels een aanvulling daarop. Herstel en uitbreiding noodzaakten tot het aankopen, afbreken en elders opbouwen van de in de naaste omgeving van de ruïne gelegen woningen en boerderijen. Dit gebeurde allemaal op kosten van de kasteelheer.
Het ontwerpen en aanleggen van de tuinen was ook al geen eenvoudige zaak. Naast de reconstructie van de oude tuinen moesten toch de kenmerken van het omringende landschap, een weidegebied, behouden blijven. Met deze omvangrijke taak werd in 1895 Henri Copijn belast en hij heeft de problemen op kundige wijze opgelost. Zo ontstond in een weids landschap een Engels landschapspark waarbinnen - rond het kasteel - Franse stijltuinen zijn aangelegd.
De wens van de eigenaar was om het park van meet af aan een volgroeid aanzien te geven. Dit werd op een spectaculaire manier gerealiseerd. Uit de gehele provincie Utrecht werden 40 tot 60 jaar oude bomen naar De Haar gebracht. Ongeveer 7000 bomen werden 's nachts op mallejannen getransporteerd om het kasteel een bosrijk aanzien te geven.
Noorderpark en Zuiderpark
In het Noorderpark ligt het kasteel met daaromheen de Franse stijltuinen, omgeven door het Engelse landschapspark. Door het aanplanten van verspreide boomgroepen is een 'natuurlijke' overgang van park naar poldergebied tot stand gebracht. Het Zuiderpark, nu in gebruik als golfterrein, is geheel in Engelse landschapsstijl aangelegd. Deze stijl die in de loop van de negentiende eeuw in Nederland in zwang kwam, kenmerkt zich door slingerende paden, grillige vijvers, romantische doorkijkjes en bruggetjes. De twee parken samen zijn ongeveer 100 hectare groot.

Na het park liepen we door de Utrechtse veenweiden. Een weids landschap. Doordat het wat heiig was kon je niet zo heel ver over het vlakke land uitkijken. Daarna kwamen we in Harmelen. Even buiten Harmelen zouden we door het vijverbos wandelen maar de paden waren daar zo verijsd dat we maar een stukje via de weg omgelopen zijn. Tenslotte liepen we langs industrieterreinen en door boomgaarden tot we in het nieuw uit de grond gestampte Vleuten kwamen. We waren nu weer snel bij het station. Hoewel het koud was (-2 graden Celsius) was het droog en bewolkt. Toch een heel bijzonder wandeling en weer de moeite waard. We hebben veel reigers op het ijs zien staan kleumen en er was ook een zilverreiger bij.